COVID DÖNEMİNDE KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ

Küresel bir tehdit haline gelen Covid-19 salgını, bireysel hayatın yanında iş ve ticaret hayatını da olumsuz yönde etkilemektedir. Özellikle İçişleri Bakanlığı tarafından alınan tedbirler kapsamında faaliyetlerine ara verilenler başta olmak üzere birçok sektör bu durumdan etkilenmekte ve mevcut personel istihdamını devam ettirmekte zorlanmaktadır.

Söz konusu olumsuz etkileri bertaraf etmek amacıyla alınan tedbirler kapsamında, 26.03.2020 tarihinde yürürlüğe giren 7226 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun ve 17.04.2020 tarihinde yürürlüğe giren 7244 sayılı Koronavirüs (Covid-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na geçici maddeler eklenmiş, bu suretle Covid-19 salgını, kısa çalışma yapılmasını gerektiren bir “zorlayıcı sebep” olarak kabul edilmiş ve kısa çalışma ödeneğine hak kazanmaya ilişkin koşullar kolaylaştırılmıştır.

Kısa Çalışma Koşulları

a) Covid-19 salgını etkisiyle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması gerekmektedir.

b) İşveren, İŞKUR’a başvuruda bulunmalıdır.

c) İş müfettişlerince yapılan uygunluk tespiti sonucu işyerinin Covid-19 salgınından etkilendiği tespit edilmelidir.

Kısa Çalışma Başvurusu

Salgından olumsuz etkilendiği gerekçesiyle kısa çalışma talep eden işveren; buna ilişkin kanıtlarla birlikte “Kısa Çalışma Talep Formu” ile “Kısa Çalışma Uygulanacak İşçi Listesini” bağlı olduğu İŞKUR biriminin elektronik posta adresine, elektronik posta göndermek suretiyle başvuruda bulunabilmektedir.

Covid-19 Salgını kapsamında kısa çalışma başvurularının 30.06.2020 tarihine kadar yapılabileceği öngörülmüştür. Ancak başvuru süresinin, Cumhurbaşkanlığı tarafından 31.12.2020 tarihine kadar uzatılması ihtimali bulunmaktadır.

Kısa çalışma başvuruları, işçiler adına işverenler tarafından yapılır. İşçiler kısa çalışma talebinde bulunamaz.

Kısa Çalışma Başvurusu Sonucunun Bildirilmesi

Salgından olumsuz etkilendiği gerekçesiyle kısa çalışma talep eden işverenlere başvurularının sonucu, elektronik posta yoluyla bildirilir. İşveren durumu, işyerinde işçilerin görebileceği bir yerde ilan eder ve varsa toplu iş sözleşmesine taraf işçi sendikasına bildirir. İlan yoluyla işçilere duyuru yapılamadığı durumlarda, kısa çalışmaya tabi işçilere yazılı bildirim yapılır. Kısa çalışma talebi uygun bulunan işveren Kurumca bildirilen sürede Kısa Çalışma Bildirim Listesini güncelleyerek başvuru yaptıkları İŞKUR biriminin elektronik posta adresine gönderir.

İşçinin Kısa Çalışma Ödeneğinden Faydalanabilme Şartları

a) İşverenin kısa çalışma talebinin iş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu uygun bulunması gereklidir.

Bununla birlikte, Covid-19 etkili kısa çalışma başvuruları için uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin, işverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemelerinin gerçekleştirileceği bildirilmiştir.

Ancak bunun devamı olarak işverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ve yersiz ödemelerin, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilebileceği de duyurulmuştur.

b) Kısa çalışmaya tabi tutulan işçinin kısa çalışmanın başladığı tarihte çalışma sürelerini ve prim ödeme şartlarını sağlamış olması gereklidir.

30.06.2020 tarihine kadar geçerli olmak üzere, Covid-19 salgını kaynaklı zorlayıcı sebep gerekçesiyle yapılan kısa çalışma başvuruları için, kısa çalışma başlama tarihinden önceki son 60 gün hizmet akdine tabi olanlardan son üç yıl içinde 450 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödenmiş olması şartları aranmaktadır.

Bu şartı sağlayamadığı için kısa çalışma ödeneğine hak kazanamayanların daha önce çeşitli nedenlerle kesilmiş (yeni işe başlama vs.) son işsizlik ödeneği hak sahipliğinden varsa kalan süre kısa çalışma süresini geçmemek üzere kısa çalışma ödeneği olarak ödenecektir.

c) İş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu kısa çalışmaya katılacaklar listesinde işçinin bilgileri bulunmalıdır.

Kısa Çalışma Ödeneği Miktarı, Ödenmesi ve Süresi

Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son on iki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının 60 %'ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının 150 %’sini aşamaz.

Kısa çalışma ödeneği, iş yerinde uygulanan haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde çalışılmayan süreler için, işçinin kendisine ve aylık olarak her ayın beşinde ödenir. Ödemeler PTT Bank aracılığı ile yapılmaktadır. Ödeme tarihini öne çekmeye Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı yetkilidir.

Kısa çalışmanın günlük, haftalık veya aylık çalışma süresi içerisinde yapılacağı zaman aralığı iş yerinin gelenekleri ve işin niteliği dikkate alınarak işverence belirlenir.

Kısa çalışma yapılan süreler için, kısa çalışmaya tabi tutulan işçiler adına SGK Aylık Prim ve Hizmet Belgesi ile eksik gün gerekçesi “18-Kısa Çalışma Ödeneği” olarak bildirilir.

Kısa çalışma ödeneğinin süresi üç ayı aşmamak kaydıyla kısa çalışma süresi kadardır. Cumhurbaşkanı kısa çalışma ödeneğinin süresini altı aya kadar uzatmaya ve işsizlik ödeneğinden mahsup edilip edilmeyeceğini belirlemeye yetkilidir.

Zorlayıcı sebeplerle işyerinde kısa çalışma yapılması halinde, ödemeler 4857 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin (III) numaralı bendinde ve 40 ıncı maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar. Bu bir haftalık süre içerisinde ücret ve prim yükümlülükleri işverene aittir.

Kısa çalışma yapan işçinin çalışılmayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerine ilişkin ücret ve kısa çalışma ödeneği miktarı, kısa çalışma yapılan süreyle orantılı olarak işveren ve Kurum tarafından ödenir.

Kısa Çalışmada Fesih

Salgın etkili kısa çalışmadan yararlanabilmek için işyerinde kısa çalışma uygulanan dönemde 4857 sayılı İş Kanunu m. 25/1-II bendinde yer alan sebepler (ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallere aykırılık) dışında bir gerekçeyle işveren tarafından işçi çıkarılmaması gerekmektedir.